Dopen – woordstudie

In deze studie wordt nagegaan wat in het Nieuwe Testament bedoeld wordt met het begrip dopen.

‘Dopen’ is de vertaling van twee Griekse werkwoorden:

  • bapto
  • baptizo

Woordstudie ‘bapto’.

De OLB vertaalt ‘bapto’ door:

  • dippen, dopen in, onderdompelen
  • in kleurstof dompelen, kleuren, verven

Het Grieks/Nederlands woordenboek vertaalt met:

  • indompelen, nat maken
  • scheppen
  • verven

‘Bapto’ komt slechts in drie Bijbelteksten voor:

En hij riep en zei: Vader Abraham, heb medelijden met mij en zend Lazarus opdat hij de top van zijn vinger in water dope (bapto) en mijn tong verkoele, want ik lijd pijn in deze vlam. (Lukas 16:24)

Jezus dan antwoordde: Die is het, voor wie Ik het stuk brood indoop (bapto) en wie Ik het geef. Hij doopte (embapto: in iets dompelen) dan het stuk brood in en nam het en gaf het aan Judas, de zoon van Simon Iskariot.   (Johannes 13:26)

En Hij was bekleed met een kleed, dat in bloed geverfd was (bapto), en zijn naam is genoemd: het Woord van God.
(Openbaring 19:13)

Uit deze Bijbelteksten is op te maken dat het werkwoord ‘bapto’ in onze taal de betekenis heeft van: iets nat maken, ‘dippen’, ‘indopen’ of een stof ‘verven’.

Het is duidelijk dat ‘bapto’ niet gebruikt wordt voor de waterdoop of de doop in de Heilige Geest.

Woordstudie ‘baptizo’.

De OLB vertaalt ‘baptizo’ met:

  • herhaaldelijk dompelen, onderdompelen, te gronde gaan (van gezonken schepen)
  • reinigen door onderdompeling, wassen, schoonmaken met water, zich wassen, baden
  • overweldigen

Het Grieks/Nederlands woordenboek vertaalt met:

  • onderdompelen
  • wassen
  • dopen

‘Baptizo’ is in 63 Bijbelteksten te vinden, die bijna allemaal betrekking hebben op de waterdoop, en de doop in de Heilige Geest.

Hierbij enkele voorbeelden:

… en zij lieten zich in de rivier, de Jordaan, door hem dopen (baptizo), onder belijdenis van hun zonden.   (Mattheüs 3:6)

Ik heb u gedoopt (baptizo) met (in) water, maar Hij zal u dopen (baptizo) met (in) de heilige Geest.   (Markus 1:8)

… en men zei: Johannes de Doper (baptizo – letterlijk: Johannes de dopende of, Johannes die doopt) is opgewekt uit de doden en daarom werken die krachten in Hem.   (Markus 6:14)

Ik moet gedoopt worden (baptizo) met een doop (baptisma: onderdompeling), en hoe beklemt het Mij, totdat het volbracht is.   (Lukas 12:50)

Want Johannes doopte (baptizo) met (in) water, maar gij zult met (in) de heilige Geest gedoopt (baptizo) worden, niet vele dagen na deze.   (Handelingen 1:5)

Zij dan, die zijn woord aanvaardden, lieten zich dopen (baptizo) en op die dag werden ongeveer drieduizend zielen toegevoegd.   (Handelingen 2:41)

En hij zei tot hen: Waarin zijt gij dan gedoopt (baptizo)? En zij zeiden: In de doop (baptisma: onderdompeling) van Johannes.   (Handelingen 19:3)

Is Christus gedeeld? Is Paulus dan voor u gekruisigd, of zijt gij in de naam van Paulus gedoopt (baptizo)?   (1 Corinthiërs 1:13)

… allen zich in Mozes lieten dopen (baptizo) in de wolk en in de zee,   (1 Corinthiërs 10:2)

Want gij allen, die in Christus gedoopt zijt (baptizo), hebt u met Christus bekleed.   (Galaten 3:27)

In deze Bijbelteksten is af te leiden dat ‘baptizo’ niet betekent dat iets nat gemaakt wordt, zoals bij ‘bapto’, maar ondergedompeld wordt.

Onderscheid tussen ‘bapto’ en ‘baptizo’.

Het onderscheid tussen ‘bapto’ en ‘baptizo’ wordt duidelijk geïllustreerd in een recept van de Griekse dichter en geneesheer Nicander, die omstreeks 200 v.Chr. leefde.
De OLB vermeldt zijn recept voor het inmaken van groenten in zuur, waarbij beide woorden voorkomen.

Om een zuur te maken, zegt Nicander, moet de groente eerst in kokend water ‘gedompeld’ (bapto) moet worden en dan ‘gedoopt’ (baptizo) in de azijnoplossing.

Beide werkwoorden betreffen het onderdompelen van groenten.
Maar het ene woord (bapto) is tijdelijk.
Het andere (baptizo) is definitief.

Om het langere tijd te kunnen bewaren, moet de groente in het zuur ondergedompeld blijven.
Op dezelfde manier wordt ook nu nog zuurkool bereid.

Conclusie.

In de plaats van dopen, is onderdompelen een betere vertaling voor het begrip ‘baptizo’ en zou in de Bijbelteksten dan ook beter vervangen worden door onderdompelen.

Onderdompelen in water, of onderdompelen in de Heilige Geest heeft de achterliggende symbolische gedachte, dat de persoon die ondergedompeld wordt, ondergedompeld blijft.

Zie ook de studies:

 

Deze studie downloaden in PDF:
Dopen – woordstudie.